Zawilec (Anemone) – rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych liczący około 144–159gatunków. Występują one niemal na całym świecie, głównie w strefie klimatu chłodnego i arktycznego półkuli północnej, w strefie międzyzwrotnikowej rosną na obszarach górskich. Zasiedlają głownie lasy, zarośla, łąki górskie i suche murawy. Niektóre gatunki są popularnymi roślinami ozdobnymi. Wiele gatunków to rośliny trujące, przy czym niektóre wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze.
Morfologia
- Organy podziemne: Zimują w postaci kłącza lub bulwy.
- Łodyga: Do 60 cm wysokości.
- Liście: Pojedyncze lub złożone, całobrzegie lub wcinano-ząbkowane, ogonkowe. Podsadki trwałe, podobne do działek kielicha lub liści.
- Kwiaty: Zebrane po 2 do 9 w kwiatostan (wierzchotka lub baldach) na szczycie pędu, ewentualnie kwiat pojedynczy na szczycie pędu. Kwiaty są obupłciowe, o symetrii promienistej. Listki okwiatu w liczbie 4 do 20 (rzadko do 27) o różnej barwie (białe, niebieskie, fioletowe, zielone, żółte, różowe lub czerwone) o długości 3,5–40 mm, odwrotnie jajowate lub eliptyczne. Pręcików 10 do 200, słupki z pojedynczymi zalążkami.
- Owoce: Niełupki.
Byliny, geofity. Podstawowa haploidalna liczba chromosomów x=7 lub 8.
Systematyka
Taksonomia rodzaju pozostaje zagadnieniem problematycznym. We wczesnych systematykach rodzaj ten wyróżniany był w szerokim ujęciu, obejmującym później wyodrębniane: przylaszczka Hepatica, sasanka Pulsatilla, Knowltonia, Barneoudia i Oreithales. Bazując na analizie cech morfologicznych rodzaj zawilec wspólnie z wymienionymi oraz dodatkowo rodzajami powojnik Clematis, Clematopsis i jaskier Ranunculus tworzą jeden klad. Te same rodzaje z wyjątkiem jaskra łączone są w plemię Anemoneae, najbliżej spokrewnione z plemionami Ranunculeae i Adonieae. Na podstawie analiz cytotaksonomicznych rodzaj Anemone został rozdzielony na kilka mniejszych (Anemonastrum, Anemonidium, Anemonoides i Jurtsevia). Taki podział rodzaju na drobne taksony pozwala zachować w randze odrębnych rodzajów Hepatica, Pulsatilla i Knowltonia. Z drugiej strony w wyniku późniejszych analiz filogenetycznych dotyczących cech molekularnych i morfologicznych zaproponowano połączenie wszystkich wymienionych taksonów w jeden rodzaj Anemone sensu lato.
